Παρουσίαση περιλήψεων των εκπαιδευτικών θεμάτων που προγραμματίζονται-διδάσκονται στα 5ο-6ο εξάμηνα, με αντικείμενο την εισαγωγή στην Εργαστηριακή Ιατρική Διάγνωση. Αφορά τους τριτοετείς φοιτητές, στο πλαίσιο του μαθήματος Παθολογική Φυσιολογία, στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ

ΓΟΥΔΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝ ΑΘΗΝΩΝ, Greece

Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2007

ΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

ΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Απο: Α ΜΠΑΜΠΙΟΝΙΤΑΚΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το βασικό κίνητρο της γραπτής αναφοράς και αποτύπωσης κάποιων εννοιών και απόψεων για τη την χρησιμότητα μα και αποδοτική χρήση του Κλινικού Εργαστηρίου στην ιατρική πρακτική είναι η ενασχόλησή μου με τη διδασκαλία, εδώ και 30 χρόνια, βασικών στοιχείων της Εργαστηριακής Ιατρικής Διάγνωσης στους τριτοετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Η αναφορά σε επί μέρους διαγνωστικά εργαλεία, όπως ειδικές εξετάσεις και η αξιολόγησή τους, μάλον αποτελεί ουτοπία. Η περιοχή της εργαστηριακής Ιατρικής Διαγνωστικής συσσωρεύει καθημερινά νέες γνώσεις, όχι μόνο από τη βιολογία και βιοχημεία, αλλά και από το χώρο των φυσικών επιστημών-ηλεκτρονικής, ώστε να υπάρχει μια δυναμική και συνεχής αναδιάταξη και εξέλιξη των διαθέσιμων εργαστηριακών πληροφοριών, που εύκολα καθιστά ανεπίκαιρες πολλές από παλαιότερες επιμέρους μεθοδολογίες.

Σημαντικό είναι για το νέο επιστήμονα, και ειδικά στο εκπαιδευόμενο στην ιατρική, να τοποθετήσει το αντικείμενο του Κλινικού Εργαστηρίου σε σωστή βάση, χωρίς ούτε να το θεωρεί πάγια γνώση και πανάκεια, αλλά ούτε εργαλείο δευτέρας κατηγορίας.

Η απαρτιωμένη παιδεία του νέου ιατρού ξεκινά με τη διαδοχική γνώση του βιολογικού αντικειμένου, μέσα από τα μαθήματα της προκλινικής ιατρικής εκπαίδευσης, Ανατομία, Βιοχημεία, Ιστολογία, Φυσιολογία. Ακολουθεί η συστηματική γνώση των Διαταραχών της Φυσιολογικής λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού, μέσα από τα γνωστικά αντικείμενα της Παθολογικής Φυσιολογίας και Παθολογοανατομίας, καθώς και των βασικών μηχανισμών εξωτερικής αλληλεπίδρασης του βιολογικού υποστρώματος και εξωγενών παραγόντων, είτε λοιμωδών (Μικροβιολογία) είτε Φαρμακευτικών (Φαρμακολογία). Εδώ ολοκληρώνεται η πρώτη, η αναλυτική φάση της βασικής ιατρικής εκπαίδευσης και ακολουθεί το δεύτερο, συνθετικό αυτή τη φορά βήμα, που θα μπορούσε να αναφερεθεί και σαν πορεία από την «ιατρική πληροφορία προς την ιατρική διάγνωση-χειρισμό». Και ενώ η γνώση των ιατρικών νόσων και συνδρόμων έχει εκπαιδευτικά ολοκληρωθεί, η διαδρομή του νέου γιατρού από το σύμπτωμα προς την νόσο πολλάκις απαιτεί τη μεθοδευμένη συλλογή πληροφοριών από πολλές πηγές, απαιτείται και γνώση και εξοικείωση με τα ποικίλα διαγνωστικά εργαλεία, ώστε να είναι επιτυχής η αντιστοίχιση ασθενούς-νόσου.

Συνοπτικά μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τις αποκτώμενες γνώσεις για τη συνέχεια της ιατρικής εκπαίδευσης σε δύο άξονες:

Α) Συστηματική γνώση των διαφόρων νόσων και συνδρόμων (Νοσολογία), καθώς και μεθοδική γνώση των τεχνικών και πληροφοριών της Κλινικής Εξέτασης.

Β)Παράλληλα, οφείλουμε να επιδιώξουμε την εκπαίδευση στη συλλογή και αξιολόγηση και κάθε άλλης πληροφορίας, που βοηθά στους χειρισμούς του ασθενούς (διάγνωση, πρόγνωση, θεραπευτικοί χειρισμοί). Η ενότητα αυτή αφορά Παρακλινικές πληροφορίες, είτε απεικονιστικές (ακτινογραφίες, υπερηχοτομογραφίες, τομογραφίες) είτε ηλεκτροφυσιολογικές (πχ ηλεκτροκαρδιογραφήματα), αλλά και πλήθος άλλων που έχει εφοδιάσει η Βιοφυσική (π.χ. έλεγχος αναπνευστικών όγκων, έγεγχος πυκνότητας οστών). Μέρος της δεύτερης αυτής ενότητας αποτελεί η Εργαστηριακή Ιατρική Διάγνωση.

Η Εργαστηριακή Ιατρική Διαγνωστική παρουσιάζει μερικά ειδικά χαρακτηριστικά που βοήθησαν σημαντικά στην ανάπτυξή της. Βασικό στοιχείο είναι ότι μελετά βιολογικά δείγματα ΜΑΚΡΑΝ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. Αυτό το χαρακτηριστικό επιτρέπει βασικά την ελευθερία χειρισμών από τον ασθενή, δεν υπόκειται στους περιορισμούς της ιατρικής δεοντολογίας. Συνάμα, επετράπη να ασχοληθούν και άλλοι επιστημονικοί κλάδοι στην εργαστηριακή ανάλυση. Τα βασικά αυτά στοιχεία ώθησαν στην παραγωγή πλήθους πληροφοριών, όσον αφορά τη σύσταση των υγρών του οργανισμού και τις μεταβολές τους σε διάφορες καταστάσεις υγείας, με παράλληλη μελέτη της χρησιμότητας ή μη των αποτελεσμάτων στην καθημερινή κλινική διαγνωστική.

Σε κάθε περίπτωση, η απομόνωση ενός βιολογικού μορίου, η διευκρίνιση του ρόλου του στη λειτουργία του οργανισμού, καθώς και η συγκριτική μελέτη της στάθμης του σε φυσιολογική κατάσταση και σε διάφορα νοσήματα, αποτέλεσε και αποτελεί σύνηθες αντικείμενο εργαστηριακής ενασχόλησης-έρευνας.. Η ανάπτυξη όλο και ισχυρότερων αναλυτικών μεθόδων επέτρεψε την ταυτοποίηση πλήθους βιολογικών μορίων σε μικροσκοπικές ποσότητες, αλλά με ισχυρή βιολογική δράση. Η πορεία αυτή συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς και σ ήμερο.

Τα παραπάνω λοιπόν βιολογικά ευρήματα, εκτός της καθαρά επιστημονικής βοήθειας για την αποκάλυψη των μηχανισμών λειτουργίας του οργανισμού σε φυσιολογική και παθολογικές καταστάσεις, αποτέλεσαν σχετικά εύκολους ΔΕΙΚΤΕΣ λειτουργίας του οργανισμού.

Μπορούμε λοιπόν να δούμε μια παράλληλη εξέλιξη στη γνώση: α) της Φυσιολογίας- Παθοφυσιολογίας του οργανισμού, β) της ανακάλυψης όλο και περισσότερων δομικών και ρυθμιστικών μορίων της παραπάνω λειτουργίας και γ) της ανάπτυξης της εργαστηριακής μεθοδολογίας-τεχνολογίας, για τον εντοπισμό-μέτρηση των παραπάνω μορίων.

Τα διάφορα μόρια που απαντώνται στο βιολογικό υπόστρωμα μπορούμε να διακρίνουμε σε δυό μεγάλες ομάδες Α) Μόρια ενδογενή, εκ του ανθρώπινου βιολογικού υποστρώματος και Β) εξωγενή περιβαλλοντολογικών παραγόντων. Ας δούμε κατά ποιο τρόπο αυτές οι ουσίες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας του ανθρώπου: Στην πρώτη ομάδα οι ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ουσίες που την αποτελούν παρουσιάζουν συνήθως διαταραχές ΣΤΑΘΜΗΣ, στις διάφορες φυσιολογικές ή παθολογικές καταστάσεις. Μία δεύτερη υποκατηγορία αποτελούν πολλά μόρια, που τα γονίδια που ελέγχουν την παραγωγή τους τα κρατούν σε χαμηλή στάθμη. Τέλος, μια τρίτη υποκατηγορία αποτελούν μόρια προερχόμενα από νοσογόνος γενετικούς μηχανισμούς που η παρουσία τους και μόνον υποδηλώνει την ύπαρξη αυτών των νοσογόνων μηχανισμών.

Στόχος του εργαστηρίου που ασχολείται με την παραπάνω ομάδα ουσιών είναι να ΜΕΤΡΑ τη στάθμη των ανωτέρω ουσιών σε διάφορες καταστάσεις. Η χρήση των τιμών που λαμβάνονται από το εργαστήριο στην κλινική πρακτική θα εξαρτηθεί από το πόσο αξιόπιστες είναι αυτές οι μετρήσεις, καθώς και εάν μιά τιμή μπορεί να αποτελέσει όπως ήδη είπαμε, ΔΕΙΚΤΗ καθορισμένης κατάστασης του οργανισμού ( απλούστερα, διαφορετική στάθμη της ουσίας σε διαφορετικές καταστάσεις υγείας και σε στάδια νόσου). Εάν πρόκειται γιά ενδογενή παθολογικά μόρια, και η απλή εντόπισή τους (ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ) είναι πολλάκις αρκετά σημαντική βοήθεια από το εργαστήριο γιά την κλινική.

Στη δεύτερη ομάδα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ουσιών κλινικοεργαστηριακού ενδιαφέροντος αναζητώνται στον ανθρώπινο οργανισμό ουσίες εξωγενείς, με πρώτη σημαντικότερη υποκατηγορία τους διάφορους ΛΟΙΜΟΓΟΝΟΥΣ παράγοντες. Παρά τη συμβίωση των διαφόρων οργανισμών κατά την εξέλιξη, διατηρείται αυστηρά η ακεραιότητα των ειδών. Η ύπαρξη ξένων οργανισμών, μικροοργανισμών συνήθως, προκαλεί αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού και νόσο. Το εργαστήριο λοιπόν καλείται να συμβάλει στην αποκάλυψη και ταυτοποίηση του ξένου βιολογικού υποστρώματος, καθώς και το συσχετισμό του με διάφορες νοσολογικές εκδηλώσεις. Μια δεύτερη υποκατηγορία αυτής της ομάδας είναι διάφορα περιβαλλοντολογικά μη έμβια μόρια, που είτε ευρίσκονται στο περιβάλλον φυσιολογικά, είτε ευρίσκονται σε ειδικό περιβάλλον, είτε και σε διαταραγμένο από τη δραστηριότητα του ανθρώπου. Ακόμα, προ κλητή εισαγωγή μορίων (π.χ. φάρμακα) είτε ουσίες που μπαίνουν στην τροφική αλυσίδα, πολλάκις οφείλουν να εντοπισθούν και να αξιολογηθούν σαν παράμετροι διαταραχής ή και ρύθμισης της υγείας.




ΓΕΝΙΚΑ

Ο 20ος αιώνας, επέφερε επαναστατικές αλλαγές στους χρόνους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις άλλοτε κλειστές κοινωνικές ομάδες, ειδικά κατά το τελευταίο του ήμισυ. Ενώ στο πρώτο ήμισυ του απερχόμενου αιώνα ετέθησαν οι βάσεις ανάπτυξης των συγκοινωνιών, το δεύτερο ήμισυ θεμελίωσε τη θεαματική εξέλιξη των εκ του μακρόθεν επικοινωνιών με γραπτά ακουστικά και τέλος και οπτικά μέσα.

Τα παραπάνω επέφεραν έντονες εξελίξεις σε δύο τομείς:

Α) Σημαντική επιτάχυνση της βραδείας φυσικής αλληλεπίδρασης και συγχρωτισμού κλειστών παλαιότερα κοινωνιών. Η παρεμβαίνουσα μεταφορά και επιμειξία έχει και υγειονολογικές συνέπειες και προεκτάσεις (στη μεταφορά λοιμωδών παραγόντων, στην επιμειξία γενετικού υλικού και μεταφορά νόσων).

Β) Η παραδοσιακοί τρόποι παιδείας από γενεά σε γενεά σε κλειστές κοινωνίες. Το υπόδοχο της σύγχρονης παιδείας, ό άνθρωπος του 21ου αιώνα έχει πλέον επαφή με την παγκόσμια πληροφόρηση. Η νέα γενεά, οι κατ΄εξοχήν υποκείμενοι στην επίδραση της παιδείας, αποτελούν μια νέα τάξη εκπαιδευομένων, που όταν επιχειρείται η μεθοδευμένη εκπαίδευσή τους από τις κοινωνίες που ανήκουν, έχουν ήδη υποστεί από τη νηπιακή ηλικία την επίδραση, θετική ή αρνητική, της παγκόσμιας παιδείας από τα οπτικοακουστικά και έντυπα μέσα .

Η παραπάνω πραγματικότητα ίσως διαφοροποιεί την παιδεία στις κοινωνικές επιστήμες, μιας και οι διδάσκοντες δεν έχουν τα κοινωνικά βιώματα και την αφομοίωση των νέων αυτών επιδράσεων. Στο χώρο των επιστημών υγείας, τα πράγματα είναι ίσως λίγο καλύτερα, οι ιδέες και αντιλήψεις της ιατρικής τελούν υπό συνεχή αίρεση, εξέλιξη και βελτίωση. Τα σχεδόν χειροπιαστά θετικά αποτελέσματα στους τομείς υγείας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια μη εξέλιξης.

Πρόβλημα αποτελεί όμως και εδώ αφομοιωτική ικανότητα της γενιάς–δασκάλων να παρακολουθήσει τις κατακλυσμιαίες εξελίξεις, ώστε να τις θέσει έγκαιρα σαν θεμέλιο λίθο γνώσεων στην εκπαιδευόμενη γενεά. Η εύκολα εγκαθιστάμενη βολική οργανωτική δομή με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό και λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, όχι με βάση τα δεδομένα που θα όφειλαν να αποτελέσουν το θέμα μετάδοσης γνώσεων, αλλά με βάση όσα βολεύεται να περάσει η επικρατούσα οργανωτική τάξη στους νέους, που εξιδανικεύουν τη θέση τους στην επιστήμη, εύκολα μπορεί να οδηγήσει έλλειμμα και ανεπάρκεια σύγχρονης παιδείας.

Στα τεχνολογικά θέματα παιδείας, όπως είναι στην πραγματικότητα μέγα μέρος των γνώσεων που πρέπει να αποκομίζει ο εκπαιδευόμενος στα θέματα της εργαστηριακής διαγνωστικής που αναφερόμαστε σ’ αυτή την αναφορά, οφείλει να μεριμνά στην προσέγγιση της επάρκειας στις σύγχρονες γνώσεις του τομέα του. Ίσως αυτή μας η άποψη να εξηγεί την προσπάθεια να μην σταματάμε στο «βασικό» αλλά να προσπαθήσουμε να είμαστε και κατά το δυνατόν επωφελείς στη χορήγηση πρακτικών γνώσεων. Γνώσεων που, έτσι κι΄αλλιώς εμείς οι ίδιοι οφείλουμε να τις έχουμε υπό αίρεση και κριτική, μέχρι να αντικατασταθούν με τελειότερε και επωφελέστερες για την υγεία του ανθρώπου.

Παράλληλα, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε και μερικές απόψεις για οργανωτικές δομές που οδεύουν προς εφαρμογήν στον τομέα υγείας. Τα οργανωτικά θέματα είναι σημαντικά, μιας και οι συνέπειες της κακής δομής επηρεάζουν τη λειτουργία ολόκληρης της ιατρικής υπηρεσίας. Οι γιατροί, από την καίρια θέση τους οφείλουν να γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις τάσεις που επικρατούν ή τείνουν να επικρατήσουν, και να μην στέκονται αρνητικοί σε αυτές τις αναδιοργανώσεις Αντίθετα δε, οφείλουν να επιδιώκουν τέτοιες λύσεις.

Πρέπει να αντιληφθούμε, ότι μέγα μέρος της σύγχρονης ανάπτυξης στην ιατρική έχει να κάνει με ότι εννοούμε με την οικονομία της υγείας. Πολλοί κλάδοι σήμερα καθοδηγούνται και αναπτύσσονται με στόχο τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας, ή τουλάχιστον την αύξηση της παραγωγικότητας του υφιστάμενου δυναμικού.

ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ



Οι Παρακλινικές πληροφορίες αποτελούν πολύ μικρό μέρος της ιστορικής πορείας της Ιατρικής επιστήμης δια μέσου των αιώνων. Παρ΄όλα αυτά, μερικά στοιχεία δείχνουν τις πρώιμες προσπάθειες των ιατρών να αντικειμενικοποιήσουν τα στοιχεία της επιστήμης τους. Τί άλλο, παραδείγματος χάριν, θα μπορούσε να σημαίνει το ελληνο-λατινικό όνομα του Σ. Διαβήτη Diabetes mellitus (Γλυκός διαβήτης), παρά την γλυκιά γεύση που έχουν τα ούρα των διαβητικών; Ή τι διαφορετικό θα μπορούσε να σημαίνει η μεσαιωνική γκραβούρα, του γιατρού-ουροσκοπούντος, από πρωτόλειες προσπάθειες αντικειμενικής παρατήρησης και περιγραφής των στοιχείων που συνοδεύουν τη νόσο;

Η πορεία βέβαια αυτή υπήρξε μακρά και δύσκολη για όλη την ιατρική και δη την εργαστηριακή, περί τα μέσα δε της δεκαετίας του 1950, η φαρέτρα των άρτια γιά την εποχή εξοπλισμένων νοσοκομείων του τόπου μας δεν διέθετε στον παρά την κλίνη του ασθενούς αγωνιζόμενο γιατρό, περισσότερες από μια ντουζίνα εργαστηριακών εξετάσεων! Η προσπάθεια ώστε η υπάρχουσα ήδη γνώση από έρευνα να τεθεί στη διάθεση του θεράποντα γιατρού, είναι ένας συνεχής αγώνας, οικονομικός-επιστημονικός-κοινωνικός, με ισχυρό το ρόλο του γιατρού.

Σε διεθνές και επιστημονικό επίπεδο, η ανακάλυψη και χρήση του μικροσκοπίου, καθώς και η αξιολόγηση και αξιοποίηση των γνώσεων εκ των λοιμωδών παραγόντων, βοήθησαν, ώστε να αρχίσει να τίθεται σε αιτιολογική συσχέτιση η ύπαρξη αντικειμενικών εργαστηριακών ευρημάτων και ορισμένων νόσων.

Βαθμιαία λοιπόν, ο γιατρός-μάγος, άρχισε να μεταβάλλεται σε τεχνοκράτη-επαείοντα, που πέραν της όποιας γνώσης, πείρας και διαίσθησής του, μπορούσε και μπορεί όχι μόνον να υποπτεύεται βάσιμα μια νόσο, αλλά και να χειρίζεται υπεύθυνα, επιδέξια, σύντομα, αποτελεσματικά, την προσπόριση συμπληρωματικών πληροφοριών από τους αρωγούς τομείς υγείας, για να προχωρήσει στο διαγνωστικό-θεραπευτικό έργο του.

Ό,τι παραπάνω θεωρήσαμε αρωγούς τομείς υγείας, απαρτίζουν τις παρακλινικές πηγές πληροφόρησης. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:

Α) Το Ιατρικό Ιστορικό Αρχείο.

Μία αρχέγονη, αλλά δυστυχώς και απολιθωμένη και ανεξέλικτη, έκφραση του είναι ότι γνωρίζουμε σαν «φάκελλος ασθενούς». Η αξία του είναι δεδομένη και αυταπόδεικτη στον κλινικό γιατρό, υποχρεούμενο να σκεφθεί, να αποφασίσει και να δράσει σχεδόν ταυτόχρονα, πάνω από τον νοσούντα. Αναδεικνύεται δε η αξία αυτής της πληροφορίας, εάν α) αυτή η γνώση έρχεται στον γιατρό ταυτόχρονα ή με έστω ολιγόλεπτη καθυστέρηση, με τον ασθενή, και β) το ιστορικό αρχείο, εφόσον είναι άρτια και δυναμικά ενημερούμενο, επιτρέπει στον εξετάζοντα να χρησιμοποιήσει την κατασταλαγμένη πείρα και γνώση προηγουμένων συναδέλφων του, αποτυπωμένη στο ιστορικό, η δε δική του παρέμβαση να αποτελέσει ομαλή συνέχεια ιατρικών ενεργειών.

Επιμείναμε λίγο στο ιστορικό αρχείο, και θα επανέλθουμε αργότερα, για δύο λόγους:

Ι) Σημαντικό μέρος των πληροφοριών του ιατρικού αρχείου είναι παραγωγή του εργαστηρίου. Οφείλει λοιπόν και ο εργαστηριακός να γνωρίζει που θα πρέπει να είναι η τελική, μετά την άμεση χρήση της, θέση αποθήκευσης της πληροφορίας που παρήγαγε. Τούτο δε όχι τόσο για να γράψουμε σωστά την ιστορία, αλλά για την εκ νέου χρησιμοποίηση της από τον κλινικό γιατρό.

ΙΙ) Η ανάγκη άμεσης και εκτενούς πληροφόρησης του ενεργά αντιμετωπίζοντος ένα πρόβλημα υγείας κλινικού γιατρού στον ασθενή του, τον καθιστά δικαιολογημένα απαιτητικό, πιεστικό, προς πάσαν κατεύθυνση άντλησης πληροφοριών. Και εί δυνατόν σε ελάχιστο χρόνο. Τούτο επιβαρύνει το εργαστήριο με την παραγωγή εκ νέου πολλάκις άχρηστων, (εκ των υστέρων όμως διαπιστούμενο), πληροφοριών. Απλά οι πληροφορίες υπήρχαν, όχι όμως εκεί που θα ωφελούσαν και μάλιστα τη στιγμή που θα ωφελούσαν!

B) Το Κλινικό Εργαστήριο

Το Κλινικό Εργαστήριο έχει επιφορτισθεί σήμερον με την υποχρέωση να παράσχει το μεγαλύτερο, ετερόκλητο αριθμό παραμέτρων και πληροφοριών αναλύοντας διάφορα βιολογικά υγρά του εξεταζόμενου.

Η ανάπτυξη των θετικών επιστημών και δη των βιολογικών (βιοχημείας, βιολογίας, βιοφυσικής), καθώς και της τεχνολογίας και πληροφορικής, εύρε την ιατρική να καραδοκεί, εκμεταλλευόμενη εντατικά και με αμείωτη ένταση τις νέες δυνατότητες πληροφόρησης για τις λειτουργίες του βιολογικού υποστρώματος και τις διαταραχές του.

Έτσι, η ντουζίνα πληροφοριών προ 50 ετών υπερβαίνει κατά πολύ τις 500 σήμερον, αναφερόμενοι βέβαια σε εξετάσεις που θα ζητήσει κανείς από ένα κοινό κλινικό εργαστήριο, έστω κι΄αν για λόγους οικονομίας δεν αναπτύσσονται όλες οι εξετάσεις σε όλα τα εργαστήρια.

Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε δυό σημεία:

Ορισμένες εξετάσεις γίνονται κατά καιρούς «της μόδας», και κατόπιν παρέρχονται. Ας θυμηθούμε εδώ τον όρο «διαγνωστική αξία» μιας παραμέτρου. Αν αυτή η εξέταση-παράμετρος αποδειχθεί άνευ διαγνωστικής χρησιμότητας τελικά, ή αν αντικατασταθεί από νεότερες μεγαλύτερης διαγνωστικής αξίας, τότε δικαίως αποσύρεται. Ας θυμηθούμε τις ηπατικές δοκιμασίες του 1950-60, και την αντίστοιχη διαγνωστική αξία των ηπατικών ενζύμων.

Πληθώρα επίσης ειδικών διαγνωστικών παραμέτρων, εκτελούνται σε περισσότερο εξειδικευμένες κλινικοεργαστηριακές ομάδες-κέντρα, ώστε τα εργαστηριακά δεδομένα να αξιολογούνται και να αξιοποιούνται επωφελέστερα.Τούτο δε μέχρι να αποδειχθεί η τελική η χρησιμότητά τους, και να εκπαιδευθεί το τεχνικό προσωπικό να τις παράγει, καθώς και οι κλινικοί γιατροί να τις αξιοποιούν κατάλληλα σε όλη την επικράτεια.

Η βοήθεια του Κλινικού Εργαστηρίου έχει διεισδύσει σε τόσο σημαντικό βαθμό στη σύγχρονη άσκηση της Ιατρικής, ώστε να παρατηρείται το άτοπο, από πλευράς ιατρικής σκέψης, να αποδέχεται ο κλινικός ιατρός την καθυστέρηση, από ολίγων λεπτών έως ωρών, ώστε παράλληλα με τα άλλα στοιχεία ιστορικού να έχουν προσκομισθεί και οι βασικές εργαστηριακές πληροφορίες, πριν εκφράσει τη διαγνωστική του απόφαση. Ίσως βέβαια αυτό είναι πλέον σωστό σαν πάγια τακτική, καθόσον η πρόσβαση στην ιατρική βοήθεια α) γίνεται όλο και πιο πρώιμα με τα πρώτα ενοχλήματα, ώστε η άτυπη συμπεριφορά και εκδήλωση των νόσων να μην είναι εμφανής, και β) η απειρία του νέου ιατρού μπορεί να υπερκερασθεί μέχρις κάποιου σημείου, από περισσότερες παραμέτρους που θα τον καθοδηγήσουν προς τη σωστότερη εκτίμηση του πάσχοντος.

Εδώ κρίνεται κατάλληλη η θέση να κάνουμε μιά γενική αναφορά στην πορεία και την εξέλιξη του Ιατρικού Εργαστηρίου μελλοντικά:

Α) Γίνεται σοβαρή προσπάθεια οι άπαξ παραγόμενες πληροφορίες του Εργαστηρίου να είναι αυτοστιγμεί διαθέσιμες, μαζί με τις όποιες άλλες πληροφορίες που περιέχονται στο ιστορικό αρχείο που αναφέραμε παραπάνω, οπουδήποτε και οποτεδήποτε θα μπορούσε να χρειασθεί ιατρική βοήθεια ο άνθρωπος, φυσικά στην οργανωμένη προς τούτο επικράτεια.

Β) Απαιτείται τεράστια οργανωτική αναδιάταξη, γιά να ελαττωθεί ο νεκρός χρόνος μεταξύ παραγωγής και χρήσης της εργαστηριακής πληροφορίας. Σ ήμερο, στα Ελληνικά δεδομένα, ο περισσότερος χρόνος καταναλίσκεται στη μεταφορά, είτε του δείγματος είτε της πληροφορίας, παρά στην παραγωγή της. Συνήθως δε για την παραγωγή, μεταφορά και χρήση των πληροφοριών χρησιμοποιείται προσωπικό υψηλής στάθμης.

Γ) Αναπτύσσεται διαρκώς η τάση της ανεξάρτητης παραγωγής εργαστηριακών πληροφοριών, εκτός εργαστηρίου δηλαδή, τουλάχιστον στην παραγωγή επειγουσών παραμέτρων (π.χ. σάκχαρο, ηλεκτρολύτες, αέρια αίματος, αιματοκρίτης) με τη βοήθεια της σύγχρονης βιοχημείας και μικροηλεκτρονικής. Έτσι, και η διαθεσιμότητα των πληροφοριών να είναι σχεδόν άμεση ώστε να μειώνεται δραστικά ο χρόνος αναμονής του γιατρού που λαμβάνει αποφάσεις, το δε πραγματικό κόστος υγείας να ελαττώνονται συνολικά.

Γ) Παθολογοανατομικό Εργαστήριο

Το είδος αυτό των εργαστηρίων, αν και χρησιμοποιεί πληθώρα τεχνολογιών κοι οργάνων του κοινού Κλινικού Εργαστηρίου, εν τούτοις παρουσιάζει εσωτερική ομοιογένεια τόσο στα εξεταζόμενα δείγματα, συνήθως ιστοτεμάχια, όσο και στις τεχνολογίες που χρησιμοποιεί, (διάφορα είδη μικροσκοπίας). Παρουσιάζεται δε ένας ακόμα βαθμός ομοιογένειας, που αφορά το βαθμό αυτοματισμού των εργαστηρίων αυτών. Ενώ στο κοινό εργαστήριο ο αυτοματισμός προάγει την ακρίβεια της διάγνωσης όταν εφαρμόζεται σε όλες τις βαθμίδες της ανάλυσης, στο παθολογοανατομικό εργαστήριο η διάγνωση είναι μορφολογική και απαιτεί έμπειρους μικροσκόπους-παθολογοανατόμους.

Δ) Απεικονιστιικές Τεχνολογίες

Είναι οι σχετικά νεότερες τεχνολογίες που ήλθαν από άλλους τομείς, αρχικά κυρίως της φυσικής, να προσφέρουν διαγνωστική βοήθεια στον κλινικό γιατρό. Η απεικόνιση με απλή ακτινογραφία με τη βοήθεια των ακτίνων Χ απετέλεσε την αρχή των απεικονιστικών τεχνολογιών. Όλες γενικά οι απεικονίσεις αποτελούν επεμβατικές εξετάσεις, με την έννοια ότι είτε μια μορφή ενέργειας οδηγείται στον οργανισμό και ανιχνευόμενη απεικονίζει τις ιδιαιτερότητες που τυχόν έχουν διαγνωστική σημασία, είτε παρεμβαίνουμε δια των ανοικτών κοιλοτήτων ή και δια πολύ μικρών οπών των τοιχωμάτων, ώστε με σύγχρονα οπτικά μέσα να λάβουμε απεικονίσεις των εσωτερικών κοιλοτήτων με διαγνωστική αξία.

Η εξέλιξη της οπτικής και της μικροηλεκτρονικής δίδει θεαματικά απεικονιστικά αποτελέσματα, είναι όμως από τις πλέον ακριβές ιατρικές πληροφορίες που μπορεί να ζητήσει ο κλινικός γιατρός, τόσο λόγω του κόστους του ιατρικού εξοπλισμού, όσο και λόγω ενασχόλησης ειδικής εξειδίκευσης προσωπικού για την εφαρμογή και αξιολόγηση των διαγνωστικών πληροφοριών αυτής της κατηγορίας.


AYΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣH-ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Σ ήμερο είναι αρκετά έντονη η παρουσία της σύγχρονης τεχνολογίας αιχμής στο χώρο των επιστημών υγείας. Ζώντας σε μια εποχή που η απαίτηση για καλύτερη υγεία έχει γίνει συνείδηση του απλού ανθρώπου, ενώ παράλληλα έχει αναπτυχθεί έντονα η βιομηχανία προϊόντων και υπηρεσιών υγείας, τα δε μέσα επικοινωνίας έχουν καταστήσει το αντικείμενο «υγεία» προσφιλές αντικείμενο θέασης και ακρόασης, τα παντός είδους θέματα και υλικά που σχετίζονται με την παροχή υγείας ευρίσκονται σε διαρκή εξέλιξη και βελτίωση, εισπράττοντας τις τεχνολογικές επιτυχίες και προόδους της εποχής μας.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις είναι το φανερό μέρος της εισαγωγής της σύγχρονης τεχνολογίας στην ιατρική. Στο χώρο που μας απασχολεί, την εργαστηριακή ιατρική, η συμβολή της μικροηλεκτρονικής και των αυτοματισμών έχει τροποποιήσει ριζικά πάρα πολλούς τομείς. Μπορούμε να επισημάνουμε δύο, κυρίως, ευδιάκριτους τομείς όπου η σύγχρονη τεχνολογία έχει επιφέρει θεαματικές αλλαγές:

Α) ΟΡΓΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

Θεαματική είναι η συμβολή στην ανάπτυξη νέων μηχανημάτων με ενσωμάτωση ηλεκτρονικών εξαρτημάτων ακριβούς χειρισμού ογκομετρικών αντλιών, χρονοδιακοπτών, βαλβίδων, καταγραφέων, θερμοστατών, δειγματοληπτών τροφοδοσίας, καταγραφής και αρίθμησης δειγμάτων, σύλληψης, επεξεργασίας και ανάλυσης εικόνας, καθώς και πλήθους άλλων βημάτων, τα οποία είναι επαναλαμβανόμενα και ολοκληρώνουν μιά ανάλυση. Όλα τα παραπάνω συνήθως απαρτιώνονται σε ολοκληρωμένες (αυτοματοποιημένες) λύσεις, στους διαφόρους τύπους αναλυτών. που λειτουργούν σαν κλειστά συστήματα. Φυσικά, οι αρχές που υπακούουν τα ανωτέρω μηχανήματα κατ΄ ουδένα τρόπο αγνοούν ή παρακάμπτουν τα γνωστά και θεμελιώδη στοιχεία και βιολογικές αρχές, καθώς και τις μεθοδολογίες ανάλυσης. Όμως, η εισαγωγή αυτοματισμών επέτρεψε την αφαίρεση υποκειμενικών παραγόντων και χειρισμών, σε πολλές περιπτώσεις ξεπέρασε το πρόβλημα των δεξιοτήτων και αντικειμενικοποίησε την παραγωγή πολλών εργαστηριακών παραμέτρων, ώστε να δοθεί μεγαλύτερη ακρίβεια, επαναληψιμότητα και εν τέλει μεγαλύτερη διαγνωστική αξία στα εργαστηριακά δεδομένα.

Β) ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ.

Το δεύτερο και εξ ίσου σημαντικό κομμάτι της συμβολής της σύγχρονης τεχνολογίας είναι ό,τι νοείται και περικλείεται στον όρο «μηχανοργάνωση». Αυτό το κομμάτι, αν και τεράστιας σημασίας, υπολείπεται αρκούντως, ειδικά για τα ελληνικά δεδομένα, από του να θεωρηθεί επαρκές, τουλάχιστον στο μέτρο της διεθνούς προόδου. Ο εκσυγχρονισμός αυτός επιτρέπει στις θέσεις που μπορεί να εφαρμοσθεί σε κατά το δυνατόν ολοκληρωμένο βαθμό και σε συνακολουθία με τις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις, θεμελιώδη κέρδη:

1)Ελαττώνει στο έπακρο τη γραφειοκρατική ενασχόληση του ειδικευμένου για παραγωγή ιατρικού έργου προσωπικού.

2)Ελαττώνει την άσκοπη μετακίνηση ειδικευομένου και ειδικευμένου προσωπικού. για αναζήτηση και μεταφορά ιατρικών πληροφοριών, ειδικά εργαστηριακών, από τη θέση της παραγωγής (τα εργαστήρια) στη θέση χρήσης (τό φάκελο του ασθενούς).

3) Επιτρέπει άκοπα τη συστηματική αρχειοθέτηση των πληροφοριών κάθε ασθενούς, ώστε η ανάκτησή τους να είναι θέμα ολίγων δευτερολέπτων, με παράλληλη αύξηση της αξιοπιστίας τους, σε σχέση με τις τιμές (καταχωρούνται αυτόματα, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος της λανθασμένης αντιγραφής), το χρόνο ενημέρωσης του αρχείου (εγγράφεται ο χρόνος εκτέλεσης των εξετάσεων από τον αναλυτή, καθώς και ο χρόνος εισόδου στο δίκτυο πληροφορικής), την αλληλουχία των ενεργειών επί του ασθενούς. Έτσι, το ιστορικό αρχείο του ασθενούς γίνεται ένα ισχυρό παραγωγικό εργαλείο συνεχώς διαθέσιμο.

4) Πολύ σημαντική πρέπει να κριθεί η συνεισφορά του συστήματος μηχανοργάνωσης στο νοσοκομειακό περιβάλλον, προς την πλευρά του εργαστηριακού κόστους. Είναι κοινή διαπίστωση ότι, η αδυναμία να είναι έγκαιρα καταχωρημένες οι ιατρικές πληροφορίες στο φάκελο του ασθενούς και μάλιστα κατά τρόπο που επιτρέπει την άμεση σύγκριση των διαδοχικών τιμών της ίδιας παραμέτρου (πχ οι διαδοχικές επί πενθήμερο εντολές και εκτελέσεις φυσιολογικού αιμοδιαγράμματος) αναγκάζει τον κλινικό ιατρό για νέα εντολή γιά πληροφορίες στην ουσία άχρηστες. Ταυτόχρονα επιβάλλει στο εργαστήριο ποιοτικότερη εργασία (πχ. η απαράδεκτη διακύμανση τιμών εργαστηριακών εξετάσεων είτε κακή αρχειοθέτηση και καταχώρηση, γενικότερα δε, μη απαράδεκτα λάθη υποδεικνύονται και επισημαίνονται συνεχώς, ώστε να πιέζουν προς διόρθωση). Τέλος, επιβάλλει και στον κλινικό γιατρό εκλογικευμένη εντολή επαναλήψεων και αιτήσεων νέων εργαστηριακών εξετάσεων.

5) Σε συνάρτηση με τα παραπάνω, μπορεί να αναμένει κανείς, αφ' ενός πλέον αποτελεσματική και ταχεία την λήψη αποφάσεων παρά την κλίνη του ασθενούς, με κέρδος στην υγεία καθαυτή, αφετέρου τη σταδιακή παραπέρα ελάττωση του χρόνου νοσηλείας και του συναφούς κόστους.

6)Επιτρέπει τη μεταφορά πληροφοριών οπουδήποτε ευρίσκεται ο άρρωστος, ή και αντίστροφα, οπουδήποτε ευρίσκεται ο ειδικός Ιατρός που πρέπει να εκφράσει ειδική γνώμη επί του φακέλου του ασθενούς.

7)Επιβάλλει αλλά και βοηθά την ποιοτικότερη λειτουργία του εργαστηρίου, σε συνάρτηση με τη δυνατότητα αυτόματης λήψης βασικών πληροφοριών του εργαστηριακού, όσον αφορά τον εξεταζόμενο από το μηχανοργανωμένο σύστημα, επιτρέποντας την επιμελέστερη κριτική στα λαμβανόμενα αποτελέσματα. Εξ ίσου σημαντική είναι η δυνατότητα των προγραμμάτων εργαστηριακής μηχανοργάνωσης να συμβάλουν στον ποιοτικό έλεγχο της εργαστηριακής δουλειάς προηγουμένων ημερών ώστε να εντοπίζονται και να διερευνώνται σημαντικές αποκλίσεις που οφείλονται σε τεχνικά σφάλματα και σφάλματα οργάνων.

8) Τέλος η εύκολη, αυτόματη, συστηματική, ορθή και ασφαλής καταγραφή των πληροφοριών συνεχώς, δίδει τη δυνατότητα στους ερευνητές και αναλυτές να επεξεργάζονται τόσον οικονομοτεχνικά, όσον και καθαρώς ιατρικά, μεγάλο όγκο πληροφοριών με πολύ εύκολο τρόπο. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε παραγωγή και νέων αξιολογήσεων και γνώσεων, αλλά και νέων αντιλήψεων σε πολλούς τομείς, γιά την πλέον αποτελεσματική και ορθολογιστική χρήση των πόρων της σύγχρονης ιατρικής.

Επειδή ο βαθμός και ο τύπος της μηχανοργάνωσης των ιατρικών εργαστηρίων είναι μέρος μόνον της συνολικής μηχανοργάνωσης μιας ιατρικής μονάδας, τελικά η μηχανοργάνωση των ιατρικών εργαστηρίων, ενώ είχε την εγγενή δυνατότητα να προχωρήσει εδώ και αρκετά χρόνια, εν τούτοις έχει καθυστερήσει αρκετά. Κύρια αιτία είναι η αδυναμία εκσυγχρονισμού των υπολοίπων τομέων διοικητικής κυρίως μέριμνας της ιατρικής περίθαλψης. Τονίζουμε ότι τα εργαστήρια έχουν την εγγενή υποδομή έστω και μερικής μηχανοργάνωσης, καθόσον τα εργαστήρια χρησιμοποιούν ήδη από πολλών ετών, αυτοματοποιημένους αναλυτές λόγω φόρτου εξετάσεων. Όμως οι αυτόματοι αναλυτές ήδη από τη δεκαετία του 197Ο είναι από τους κατασκευαστές κατά τέτοιο τρόπο δομημένοι, ώστε με ελάχιστο κόστος να δύνανται γα στέλνουν μέσω κοινών καλωδιώσεων π.χ. τηλεφωνικά δίκτυα) τα αποτελέσματα παντού, σε τρόπο ώστε μετά τον έλεγχο και τήν έγκρισή τους από τους εποπτεύοντες εργαστηριακούς, να είναι στην άμεση διάθεση των κλινικών ιατρών.

Ας επιμείνουμε λίγο περισσότερο στο συγκεκριμένο σημείο, της εγγενούς δυνατότητας των σύγχρονων ιατρικών μηχανημάτων μαζικής παραγωγής δεδομένων να τα αποστέλλουν σε απομακρυσμένους τελικούς χρήστες. Επειδή ως γνωστόν, οι αναλυτές σε ένα χώρο αποτελούν σημείο συλλογής δειγμάτων, με παράλληλη συλλογή των ελάχιστων αναγκαίων στοιχείων ταυτότητας του δείγματος, οι κατασκευαστές από πολύ νωρίς έκριναν ότι τα στοιχεία ταυτότητας δείγματος καθώς και οι εντελόμενες αναλύσεις είναι πλεονασμός να εντέλονται δυό φορές: μιά από τον κλινικό προς το εργαστήριο και μιά από τον εργαστηριακό στον αναλυτή. Ακόμα δε περισσότερο, έκριναν ότι παρόμοιος πλεονασμός ήταν και η επιστροφή των αποτελεσμάτων δια μέσου μιας αντιγραφής από τον αναλυτή στα αρχεία του εργαστηριακού, και στη συνέχεια νέα αντιγραφή για αποστολή κόπιας προς τον τελικό χρήστη. Όλα τα παραπάνω υπερκεράστηκαν με τη δόμηση κατάλληλου λογισμικού σε τρόπο ώστε σε συνεργασία με τα προγράμματα μηχανοργάνωσης του νοσοκομείου να είναι δυνατή η διαχείριση των παντός είδους δεδομένων από τις θέσεις κρίσεως και όχι από θέσεις διεκπεραίωσης. Αυτό επετεύχθη σε δύο στάδια, με την κατασκευή αντιστοίχων προγραμμάτων επικοινωνίας, προσαρμοσμένων στους αναλυτές:

Α) Μονόδρομη Eπικοινωνία Αναλυτών (unidirectional). Τα προγράμματα μονόδρομης επικοινωνίας ο αναλυτής δέχεται στοιχεία αναγνώρισης των στοιχείων των δειγμάτων, μετά το πέρας και τον έλεγχο των αναλύσεων τα αποτελέσματα μπορούν να διοχετευτούν αυτόματα στο πρόγραμμα μηχανοργάνωσης, τοποθετούμενα στους φακέλους των ασθενών.

Από την παραπάνω θέση τα αποτελέσματα των αναλύσεων δεν χρήζουν ειδικής αρχειοθέτησης, αναπαραγωγής αντιγράφων εξετάσεων κλπ.

Εάν δεν έχει αναπτυχθεί δίκτυο, είναι και πάλι δυνατή η χρήση εξωτερικού προγράμματος διαχείρισης απαντήσεων, που επιτρέπει την έστω και ενδοεργαστηριακή ταξινόμηση των αποτελεσμάτων ανά ασθενή και μαζική αποστολή στους φακέλους των ασθενών.

Β) Αμφίδρομη Επικοινωνία Αναλυτών

Αναλυτές που έχουν δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας με εξωτερικά προγράμματα παρουσιάζουν ακόμα ισχυρότερα χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, είναι δυνατή η αποδοχή προγραμματισμού εργασιών ενός ή και περισσοτέρων αναλυτών, μέσω ενός εξωτερικού προγράμματος εργαστηρίου. Ακόμα, είναι δυνατός ο προγραμματισμός μέσω ενός προγράμματος οργάνωσης νοσοκομείου. Το ανωτέρω πρόγραμμα γνωρίζει: Ι) τους διάφορους αναλυτές του εργαστηρίου, καθώς και ποιος αναλυτής μπορεί να κάνει τη μια ή την άλλη εξέταση και ΙΙ) διαθέτει ικανότητα χρονικού προγραμματισμού εργασιών και βελτιστοποίησης, ώστε να δύναται να προτείνει ποιος αναλυτής πρέπει να κάνει ποια εξέταση, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος εργασιών, και ΙΙΙ) φυσικά διαθέτει την ικανότητα των μονόδρομων αναλυτών, ώστε μετά το πέρας των εργασιών να επιστρέφει τα αποτελέσματα στη θέση των χειριστών αποτελεσμάτων.

Με αναλυτές αμφίδρομης επικοινωνίας, ο εντελόμενος τις εξετάσεις υπευθυνος κλινικός ιατρός:

Ι) Επιλέγει από το τερματικό τον κωδικό του ασθενούς.

ΙΙ) Ελέγχει τα δεδομένα που έχει και τσεκάρει (εντέλεται) τους κωδικούς νέων εξετάσεων.

ΙΙΙ) Οι εντολές μεταβιβάζονται αυτόματα στους αναλυτές, και ορίζονται οι θέσεις των νέων δειγμάτων.

VI) Φθάνοντας το δείγμα ο εργαστηριακός τοποθετεί τα δείγματα στις προτεινόμενες θέσεις και ενημερώνει το πρόγραμμα ότι έγιναν οι τοποθετήσεις δειγμάτων.

V) Με το πέρας των αναλύσεων και τον έλεγχο τους, ο υπεύθυνος εργαστηρίου εγκρίνει τις τιμές των εξετάσεων και επιτρέπει στο πρόγραμμα να τις αποστείλει στους εντελομένους κλινικούς ιατρούς.

Παρακολουθώντας τη ροή ενεργειών ανωτέρω, βλέπουμε ότι πουθενά δεν εγράφησαν ονόματα ασθενών ή εξετάσεων ή τιμές ή κλινικές. Τόσον ο κλινικός όσον και ο εργαστηριακός δίδουν εντολές τσεκάροντας σε καταχωρημένα ονόματα και είδη εξετάσεων, ενώ ο χρόνος και τα λοιπά στοιχεία καταχωρούνται από το εσωτερικό ρολόι του αναλυτή. Το κέρδος στην προκειμένη περίπτωση είναι η αποφυγή πλήθους λαθών μεταφοράς τιμών και ονομάτων, καθυστερήσεων της ταυτοποίησης, και αυτόματης μεταφοράς όλων των πληροφοριών στις θέσεις που κάθε φορά χρειάζονται. Ο χρόνος περιαγωγής (time around) επίσης μειώνεται μέχρις μηδενισμού, που ως γνωστόν αποτελεί σημαντική πηγή καθυστερήσεων σε κακώς οργανωμένες υπηρεσίες.

Τα προγράμματα, τόσο των νοσοκομείων όσο και των αναλυτών, διαθέτουν επίσης δυνατότητα δημιουργίας και εκτύπωσης γραμμικού κώδικα (bar code) ώστε οι ετικέτες στα σωληνάρια να συμπληρώνονται, να τυπώνονται και να διαβάζονται αυτόματα, μετά από την αρχική επιλογή του κλινικού ιατρού, αποφεύγοντας, όχι μόνο τις καθυστερήσεις, αλλά και τα λάθη, παραλήψεις, δυσανάγνωστα κλπ.

Γ. ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

Η δυνατότητα αυτόματης μεταφοράς των προς ανάλυση δειγμάτων από τις θέσεις λήψης στις θέσεις εκτέλεσης των αναλύσεων, έχει σαν στόχους:

Ι) Αποφυγή καθυστερήσεων και αλλοίωσης των βιολογικών συστατικών.

ΙΙ) Ελάττωσης του κόστους μεταφοράς.

ΙΙΙ) Ακόμα μεγαλύτερης μείωσης του χρόνου περιαγωγής.

Η παραπάνω πρόκληση αυτοματισμού στις υπηρεσίες υγείας σε οργανωμένες κοινωνίες και υπηρεσίες υγείας βρήκε εύκολα σχετικές λύσεις, ενώ σε ακραίες αντιθέσεις αντιπαραγωγικής δομής, οδήγησε μέχρις και στην ανάπτυξη καινοφανών επαγγελμάτων υγείας (του μεταφορέα δειγμάτων (!)).

Ούτως ή άλλως, τέτοιος αυτοματισμός απαλλάσσει νοσηλευτικό προσωπικό, συγγενείς, ή και τον ίδιο το νοσηλευόμενο να περιάγει τα βιολογικά του δείγματα από πόρτα σε πόρτα, αναζητώντας το αρμόδιο τμήμα εργαστηρίων.

Η τεχνολογία αυτοματισμού μεταφοράς δειγμάτων, ακολουθεί τα αντίστοιχα βήματα μεταφοράς κοινού ταχυδρομείου σε μεγάλα κτίρια. Συγκεκριμένα με σωλήνες ελεγχόμενου κενού αέρος (pneumatic tubes) ήδη από τη δεκαετία του 1970 τα δείγματα μεταφέρονται από τις θέσεις λήψης στις θέσεις ανάλυσης, ταχύτατα και με ασφάλεια. Έχουν δε γίνει οι σχετικές μελέτες και μετρήσεις, ώστε να υπάρχει διασφάλιση για τυχόν αλλοιώσεις των προς ανάλυση βιολογικών συστατικών.

Ο αυτοματισμός όπως περιγράφηκε κατά το εργαστηριακό μέρος, ωφέλησε τα μέγιστα, τόσο στην ποιότητα εργασίας όσον και στη μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας, εξοικονομώντας πόρους και εργατικό δυναμικό, ή διαφορετικά: αυξάνοντας την παραγωγικότητα.

Συνολικά, αν και έχει παρέλθει 10ετία, που στον Ελληνικό χώρο ακούγεται η μεγαλόστομη λέξη ΤΗΛΕΙΑΤΡΙΚΗ, όπου ως γνωστόν η μεταφορά οπτικών και ηχητικών πληροφοριών οφείλει να γίνεται αμφίδρομα και σε πραγματικό χρόνο, η μεταφορά απλούστερων στοιχείων, όπως απλά κείμενα και κωδικοί ασθενών, καθώς και εργαστηριακών παραμέτρων και τιμών, θα όφειλε να έχει ήδη επιλυθεί. Παρά ταύτα, χρειάζεται ακόμα αρκετός εκσυγχρονισμός, ώστε οι δυνατότητες των σύγχρονων αναλυτικών συστημάτων να αξιοποιούνται ολοκληρωτικά.


Δεν υπάρχουν σχόλια: